«برج پيزا»؛ قديمي ترين برج جهان

«پيزا» جالب ترين و قديمي ترين برج جهان با 85 متر طول و 14500 تن وزن، در دوره ي رنسانس در شهر پيزا در ايالت توسکني کشور ايتاليا و در طول 176 سال ساخته شده است.
هدف از ساخت اين برج، استقرار يک ساعت بزرگ بر بالاي آن بود، اما اين بنا مدتي بعد از احداث انحراف يافت و سال هاست به همان صورت باقي مانده است. برج «پيزا» 55 متر ارتفاع دارد و هر سال 2/5 سانتي متر بر ميزان انحراف آن نيز افزوده مي شود. با وجودي که اين برج تنها برج کج جهان نيست، ولي مشهورترين آن در کل جهان محسوب مي شود و احتمال مي رود تا هشتاد سال ديگر سقوط کند.
در گذشته طبقه ي اشراف براي رقابت با يکديگر مشهورترين هنرمندان و معماران را مأمور ساختن شاهکاري معماري مي کردند. در قرن دوازدهم، اهالي شهر «پيزا» تصميم گرفتند کليساي آن ها برجي داشته باشد که برج «سينت مارک» را تحت تأثير قرار دهد. پس از آن که پايه ها حفر شد، معماري کارآزموده به نام «بونامو» که مسؤول ساختمان اين برج بود؛ نخستين سنگ آن را در سال 1174 ميلادي بنا نهاد، اما پيش از آن که ارتفاع برج به دوازده متر برسد، مشخص شد که برج به ميزان زيادي منحرف شده است.
در سال 1234 از معمار ديگري به نام «بناناتو» خواسته شد تا ساختمان برج را تمام کند. او چهارمين سقف بنا را به پايان رساند و آن را نيمه تمام گذاشت، سپس معمار ديگري رشته ي کار را به دست گرفت و طبقات پنجم و ششم را تمام کرد، اما پايه ي اصلي همچنان منحرف ماند. تقريباً يک قرن بعد، معماري به نام «پيزانو» ساختمان آخرين بالکن را به پايان رساند و ناقوس برج را در نزديکي مرکز ثقل نصب کرد.
ناقوس اين برج 3/5 تن وزن دارد و پشت کليساي بزرگ شهر پيزا واقع شده است.
در سال 1372 آخرين طبقه ي برج که محل قرار گرفتن ناقوس بود توسط « توماسودي آندرا پيزانو» ساخته شد و ناقوس در محل خود قرار گرفت.
او در تلفيق عناصر گوتيک به کار گرفته شده در جايگاه ناقوس با سبک رومانسک، بسيار موفق عمل کرد.
در بالاترين نقطه ي اين برج هفت ناقوس وجود دارد که هر کدام يکي از نت هاي موسيقي را مي زند و بزرگ ترين آن ها در سال 1655 نصب شده است.
در سال 1838 معماري به نام « الکساندرو دلاگرادسکا» گذرگاهي در اطراف اين برج حفر کرد که اين امر موجب افزايش کج شدن اين برج شد.
تا سال ها تصور مي شد که کجي برج «پيزا» بخشي از طرح اوليه ي آن بوده است، ولي امروزه دانشمندان ثابت کردند که اين مسأله صحت ندارد! در طول ساخت اين برج تلاش هاي زيادي انجام گرفت تا با بکارگيري مصالح ساختماني خاص جلو کج شدن آن گرفته شود. بعدها ستون ها و ديگر بخش هاي تخريب شده ي برج بيشتر از يک بار جايگزين شدند و امروزه زيرساخت هاي جديدي براي کم کردن ميزان کج شدن برج و افزايش طول عمر آن به کار گرفته مي شود.
«بنبتو موسوليني» دستور داد تا اين برج را به حالت عمودي برگردانند، به همين خاطر در پاي آن بتون ريخته شد، اما اين امر منجر به فرو رفتن برج در سطح زمين شد. در طول جنگ جهاني دوم نيز ارتش آمريکا دستور تخريب تمامي برج هاي ايتاليا را داد که برج «پيزا» در دقيقه ي آخر از اين خطر در امان ماند.
در سال 1964 دولت ايتاليا براي جلوگيري از سقوط اين برج درخواست کمک کرد. يک گروه از مهندسان، رياضيدانان و تاريخدانان در جزاير « آزور» گرد هم آمدند تا راه هاي پا بر جا نگه داشتن و استحکام برج را بررسي کنند.
بعد از دو دهه کار و فعاليت روي اين پروژه، برج در ژانويه 1990 به روي عموم بسته شد. در طول اين مدت ناقوس هاي برج براي کم شدن از وزن شان از محل خود جا به جا شدند. روش هاي بسياري براي پا برجا نگه داشتن برج پيشنهاد شد که از جمله مي توان به استفاده از وزنه هاي هشتصد تني سربي در پاي آن اشاره کرد. راه حل نهايي براي پيشگيري از کج شدن بيشتر برج انتقال 38 متر مکعب از سطح برآمده ي زير آن بود.
سال 1990 بازديد از اين برج توسط توريستان ممنوع شد، چون خطر ريزش آن افزايش پيدا کرده بود. پس از 12 سال و کمي راست سازي برج از سال 2001، ديدار از اين برج مجدداً توسط بازديدکنندگان آزاد شد.
طبق گزارشي که در تلگراف به چاپ رسيده، «جان برلند» پروفسور 72 ساله ي بريتانيايي با مهندسي خاک ثابت کرده که دليل ناپايداري اين برج، سفره ي آب زيرزميني متحرکي زير سطح نرم پايه ي دويست متر مربعي آن است. با توجه به اين موضوع، پروفسور به همراه گروه حفظ و مرمت آثار باستاني اش بودجه يي بالغ بر 39 ميليون دلار را صرف پيدا کردن راهي ابداعي براي جلوگيري از سقوط اين برج کردند. اين گروه از سال 1990 مشغول به کار شدند، اما چندبار احتمالات اشتباه آن ها را به بيراهه منتهي کرد. در سال 1992 اين گروه با استفاده از تاندون هاي فولادي سعي کردند برج پيزا را ثابت نگه دارند، در سال 1993 شمش هايي از جنس سرب و بست هاي تنومند نيز به اين تاندون ها اضافه کردند که اين مسأله موجب نارضايتي مردم شد.
بالاخره در سال 1995، برلند کمي به راه حل مسأله نزديک شد. او متوجه شد«جيمز تروبشاو»، مهندس دوران ويکتوريا در سال 1832 براي برطرف کردن خميدگي برج کليساي «سينت چاد» از نقره استفاده کرده است.
او ترکيبي شامل نقره را در سمت شمالي برج، درست در جهت مقابل زاويه خميدگي جاسازي کرد. اين مسأله موجب شد تا جاذبه در سمت مخالف خميدگي سنگيني و از خم شدن بيشتر برج جلوگيري کند.
منبع:7روز زندگي، شماره 121.